5 Μαΐου 1818 – Γέννηση του Καρλ Μαρξ: «Το ζήτημα είναι να αλλάξουμε τον κόσμο»
Αργά ή γρήγορα τα όνειρα θα πάρουν εκδίκηση Κάρολε
«Οι φιλόσοφοι μονάχα εξηγούσαν με διάφορους τρόπους τον κόσμο, το ζήτημα, όμως, είναι να τον αλλάξουμε».
Καρλ Μαρξ: «Θέσεις για τον Φόυερμπαχ».
«Το όνομά του και το έργο θα ζήσουν στους αιώνες», είπε ο Φρίντριχ Ενγκελς για τον Μαρξ. Και επιβεβαιώνεται. Καθημερινά και όχι μόνο στις τωρινές συνθήκες της οικονομικής κρίσης που όλοι, ακόμη και οι αστοί, ανατρέχουν στην ανάλυσή του για τον καπιταλισμό, προκειμένου να εξηγήσουν το φαινόμενο και να βρουν διέξοδο. Ψάχνουν «φάρμακο» αντιμετώπισης αυτής της επαναλαμβανόμενης αθεράπευτης ασθένειας του καπιταλισμού, προκειμένου να αμβλύνουν πρωταρχικά τις συνέπειες στο ίδιο το κεφάλαιο, τμήμα του οποίου καταστρέφεται αντικειμενικά, σε συνδυασμό με την καταστροφή της εργατικής δύναμης που ήδη συντελείται ραγδαία. Πράγματι, ο Μαρξ, μελετώντας τον κεφαλαιοκρατικό τρόπο παραγωγής, αποκαλύπτει τις εσωτερικές του αντιφάσεις, αποδεικνύοντας ότι το ξεπέρασμά του και η αντικατάστασή του από έναν ανώτερο τρόπο παραγωγής, τον κομμουνιστικό, είναι το νομοτελειακό, ότι ως τρόπος παραγωγής έχει ιστορικά όρια.
Η αντίφαση παραγωγικών δυνάμεων – σχέσεων παραγωγής στον καπιταλισμό εκδηλώνεται και με τις οικονομικές κρίσεις και η αιτία και το αναπόφευκτο των οικονομικών κρίσεων βρίσκονται μέσα στη βασική αντίθεση του καπιταλισμού που είναι: Η κοινωνικοποίηση της παραγωγής, της εργασίας και η ατομική ιδιοποίηση του προϊόντος, με τη θεώρηση ότι ο άνθρωπος είναι η σπουδαιότερη παραγωγική δύναμη.
Στον πρώτο τόμο του «Κεφαλαίου», σελ. 786 – 787, εξετάζοντας την «ιστορική τάση της κεφαλαιοκρατικής συσσώρευσης» αναφέρει:
«…από τη στιγμή που ο κεφαλαιοκρατικός τρόπος παραγωγής στέκεται στα δικά του τα πόδια, από τη στιγμή αυτή αποχτούν μια νέα μορφή η παραπέρα κοινωνικοποίηση της εργασίας και η παραπέρα μετατροπή της γης και των άλλων μέσων παραγωγής σε μέσα παραγωγής που τα εκμεταλλεύονται κοινωνικά, δηλαδή σε κοινά μέσα παραγωγής, επομένως αποχτάει νέα μορφή και η παραπέρα απαλλοτρίωση, των ατομικών ιδιοκτητών. Αυτός που είναι τώρα ν’ απαλλοτριωθεί δεν είναι πια ο εργάτης που διευθύνει μόνος το νοικοκυριό του, αλλά ο κεφαλαιοκράτης που εκμεταλλεύεται πολλούς εργάτες.
Η απαλλοτρίωση αυτή συντελείται με το παιχνίδι των εσωτερικών νόμων της ίδιας της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής, με τη συγκεντροποίηση των κεφαλαίων. Κάθε κεφαλαιοκράτης σκοτώνει πολλούς άλλους κεφαλαιοκράτες.
Χέρι – χέρι μ’ αυτήν τη συγκεντροποίηση, δηλαδή με την απαλλοτρίωση πολλών κεφαλαιοκρατών από λίγους, αναπτύσσεται σε διαρκώς αυξανόμενη κλίμακα η συνεργατική μορφή του προτσές της εργασίας, η συνειδητή τεχνική εφαρμογή της επιστήμης, η σχεδιασμένη εκμετάλλευση της γης, η μετατροπή των μέσων εργασίας σε μέσα εργασίας που μπορούν να χρησιμοποιήσουν μονάχα από κοινού, η οικονομία σ’ όλα τα μέσα παραγωγής με τη χρησιμοποίησή τους σαν μέσων παραγωγής συνδυασμένης, κοινωνικής εργασίας… Το μονοπώλιο του κεφαλαίου μετατρέπεται σε δεσμά του τρόπου παραγωγής που άνθισε μαζί του και κάτω απ’ αυτό. Η συγκεντροποίηση των μέσων παραγωγής και η κοινωνικοποίηση της εργασίας φτάνουν σε ένα σημείο, όπου δε συμβιβάζονται με το κεφαλαιοκρατικό τους περίβλημα. Το περίβλημα αυτό σπάει. Σημαίνει το τέλος της κεφαλαιοκρατικής ατομικής ιδιοκτησίας».
Σχετικά μ’ αυτό, δηλαδή «το τέλος της κεφαλαιοκρατικής ατομικής ιδιοκτησίας», που μετατρέπεται στον καπιταλισμό σε κοινωνικό κεφάλαιο, κοινωνική καπιταλιστική ιδιοκτησία, ως αντικειμενική εξέλιξη φανερώνει και το γεγονός ότι αντικειμενικά υπάρχουν οι συνθήκες για μετατροπή της καπιταλιστικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής σε κοινωνική, δηλαδή είναι ώριμοι οι υλικοί όροι για το πέρασμα στο σοσιαλισμό.
Ο Μαρξ απέδειξε λοιπόν επιστημονικά το αναπόφευκτο του περάσματος από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό, στην αταξική κοινωνία, με κινητήριο μοχλό την ταξική πάλη. «Ολη η ως τώρα ιστορία των κοινωνιών είναι ιστορία της ταξικής πάλης», γράφει μαζί με τον Ενγκελς.(Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος).
Την οποία, όπως είπε ο ίδιος, δεν την ανακάλυψε αυτός, αλλά άλλοι πριν απ’ αυτόν.
Πράγματι ο ίδιος ο Μαρξ έλεγε για το έργο του πως «ό,τι καινούριο έκανα εγώ ήταν για να αποδείξω:
1. Οτι η ύπαρξη των τάξεων συνδέεται απλώς με ορισμένες φάσεις ανάπτυξης της παραγωγής,
2. ότι η ταξική πάλη οδηγεί αναγκαστικά στη δικτατορία του προλεταριάτου,
3. ότι η ίδια αυτή η δικτατορία αποτελεί μονάχα το πέρασμα στην κατάργηση όλων των τάξεων και σε μια αταξική κοινωνία». (Κ. Μαρξ – Φρ. Ενγκελς, «Διαλεχτά Εργα», τ. 1, σελ. 530).
Από τον Μαρξ, η εργατική τάξη απέκτησε τη συνείδηση της θέσης της στην ιστορική εξέλιξη, ως υποκείμενο του περάσματος της κοινωνίας από τον καπιταλισμό στον κομμουνισμό.
Με αφορμή την έναρξη από την κυβέρνηση της διαδικασίας κατάργησης των Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων, προκύπτουν ζητήματα που έχουν σχέση με κατάργηση κάθε μέσου προστασίας της ζωής των εργατών από συνθήκες εργασίας που προκαλούν φθορά στην εργατική δύναμη που δεν μπορεί να αναπληρωθεί. Κατακτήσεις σε αυτά τα επαγγέλματα, όπως μικρότερος ημερήσιος εργάσιμος χρόνος, κατώτερα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης έχουν τη βάση τους ακριβώς σε αυτό. Τη μεγαλύτερη φθορά της εργατικής δύναμης και τους όρους αναπλήρωσής της. Σ’ αυτούς βεβαίως εκτός από το χαρακτηρισμό των ΒΑΕ εντάσσονται και οι συνθήκες υγιεινής και ασφάλεια στους τόπους δουλειάς και τα συστήματα υγείας σε κάθε κοινωνία. Η κατάργηση των ΒΑΕ οι αντιδραστικές αναδιαρθρώσεις στον τομέα Υγείας συμβάλλουν στο φτήνεμα της τιμής της εργατικής δύναμης, άρα στην αύξηση των κερδών του κεφαλαίου.
Ο Μαρξ ασχολήθηκε και με αυτό, εξετάζοντας το εμπόρευμα «εργατική δύναμη». Ας το δούμε:
«Οταν λέμε εργατική δύναμη ή ικανότητα για εργασία, εννοούμε το σύνολο των φυσικών και πνευματικών ικανοτήτων που υπάρχουν στο σώμα, στη ζωντανή προσωπικότητα ενός ανθρώπου και που τις βάζει σε κίνηση κάθε φορά που παράγει οποιουδήποτε είδους αξίες χρήσης» (Μαρξ, «Το Κεφάλαιο», τ. 1ος σελ. 180).
«Οπως η αξία κάθε άλλου εμπορεύματος, και η αξία της εργατικής δύναμης καθορίζεται από το χρόνο εργασίας, που είναι αναγκαίος για την παραγωγή, επομένως και για την αναπαραγωγή αυτού του ειδικού είδους» (στο ίδιο, σελ. 183).
«Ετσι, ο χρόνος εργασίας, που είναι αναγκαίος για την παραγωγή της εργατικής δύναμης, αναλύεται στο χρόνο εργασίας που είναι αναγκαίος για την παραγωγή αυτών των μέσων συντήρησης, ή η αξία της εργατικής δύναμης είναι η αξία των μέσων συντήρησης, που είναι αναγκαία για τη συντήρηση του κατόχου της» (στο ίδιο σελ. 183).
«Το ποσό των μέσων συντήρησης πρέπει, επομένως, να επαρκεί για να συντηρεί το εργαζόμενο άτομο σαν εργαζόμενο άτομο στη φυσιολογική κατάσταση της ζωής του»(στο ίδιο, σελ. 184).
Οι καπιταλιστές όμως μπροστά στην αύξηση του κέρδους, λογαριάζουν αντίθετα από τον εργάτη την αξία της εργατικής δύναμης. Ετσι οι καπιταλιστές επιδιώκουν πάντα τη μείωση της αξίας αυτού του εμπορεύματος, αλλά και της τιμής του, προκειμένου να αυξάνουν ολοένα περισσότερο τα κέρδη τους.
Ο νόμος της αύξησης του «υπερπληθυσμού» με την ανάπτυξη της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής, δηλαδή τα πλεονάζοντα εργατικά χέρια λόγω αλλαγής της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου, επομένως και η ανεργία, είναι συνθήκες που δε σκοτίζουν τους καπιταλιστές πού θα βρουν εργατική δύναμη για την αναπαραγωγή του κεφαλαίου τους και των κερδών, αν υπάρχουν άρρωστοι και σακάτηδες. Γι’ αυτό καταργούν τα ΒΑΕ, γι’ αυτό δεν παίρνουν μέτρα υγιεινής και ασφάλειας στους τόπους δουλειάς, γι’ αυτό μειώνουν τις παροχές στην Υγεία, εμπορευματοποιώντας την. Δεν ενδιαφέρονται για τη φθορά, και μάλιστα την ανεπανόρθωτη, της εργατικής δύναμης. Υπάρχουν άφθονοι άνεργοι.
Ο Καρλ Μαρξ έχει αναφερθεί συγκεκριμένα στο «Κεφάλαιο» για τη φθορά της εργατικής δύναμης. Ας το παρακολουθήσουμε:
«Πρώτα πρώτα είναι αυτονόητο πως σ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ο εργάτης δεν είναι τίποτ’ άλλο από εργατική δύναμη, ότι επομένως όλος ο χρόνος που διαθέτει είναι φύσει και νόμω χρόνος εργασίας και γι’ αυτό ανήκει στην αυτοαξιοποίηση του κεφαλαίου. Ο χρόνος για τη μόρφωση του ανθρώπου, για την πνευματική ανάπτυξη, για την εκπλήρωση κοινωνικών λειτουργιών, για την κοινωνική συναναστροφή, για το ελεύθερο παιχνίδι των φυσικών και πνευματικών δυνάμεων, ακόμα και ο ελεύθερος χρόνος της Κυριακής – κι ας είναι στη χώρα που γιορτάζουν ακόμα και το Σάββατο – όλα αυτά είναι καθαρή ανοησία! Το κεφάλαιο, όμως, με το απεριόριστα τυφλό πάθος του και με την πείνα δράκου… σφετερίζεται το χρόνο που είναι απαραίτητος για την ανάπτυξη, την εξέλιξη και τη διατήρηση της υγείας του σώματος. Ληστεύει το χρόνο που είναι απαραίτητος για την κατανάλωση καθαρού αέρα και ηλιακού φωτός. Τσιγκουνεύεται το χρόνο που είναι απαραίτητος για το φαγητό… Τον υγιεινό ύπνο που είναι απαραίτητος για τη συγκέντρωση, την ανανέωση και το φρεσκάρισμα της ζωικής δύναμης, τον περιορίζει το κεφάλαιο σε τόσες ώρες απονάρκωσης, όσες είναι οπωσδήποτε απαραίτητες για να ξαναζωντανέψει ένας απόλυτα εξαντλημένος οργανισμός… Το κεφάλαιο δε ρωτάει πόσο διαρκεί η ζωή της εργατικής δύναμης…
Ετσι… η κεφαλαιοκρατική παραγωγή… προκαλεί την πρόωρη εξάντληση και θανάτωση αυτής της ίδιας της εργατικής δύναμης… συντομεύοντας το χρόνο της ζωής του.
…Το κεφάλαιο με την απεριόριστη τάση του ν’ αυτοαξιοποιείται συντομεύει τη διάρκεια της ζωής των ξεχωριστών εργατών και επομένως τη διάρκεια λειτουργίας της εργατικής τους δύναμης, γίνεται απαραίτητη η γρηγορότερη αναπλήρωση των φθαρμένων εργατικών δυνάμεων και επομένως η διάθεση μεγαλύτερων εξόδων φθοράς για την αναπαραγωγή της εργατικής δύναμης…
…Το κεφάλαιο, όμως, που έχει τόσο “σοβαρούς λόγους” ν’ αρνιέται τα βάσανα της εργατικής γενιάς που το περιβάλλει σήμερα, καθορίζεται τόσο λίγο στην πραχτική κίνησή του από την προοπτική του μελλοντικού σαπίσματος της ανθρωπότητας, δηλαδή σε τελευταία ανάλυση από το ασυγκράτητο ξεκλήρισμα του πληθυσμού, όσο και από την ενδεχόμενη πτώση της Γης πάνω στον ήλιο… Γι’ αυτό το λόγο το κεφάλαιο είναι ανελέητο απέναντι στην υγεία και στη διάρκεια ζωής του εργάτη, παντού όπου δεν το υποχρεώνει η κοινωνία να τις υπολογίζει. Στην κατηγορία για σωματικό και πνευματικό μαρασμό, για πρόωρο θάνατο και για το μαρτύριο της υπερβολικής εργασίας, απαντάει: Μήπως θα ‘πρεπε να μας βασανίζει αυτό το βάσανο μια και αυξάνει τις απολαύσεις (τα κέρδη) μας;» («Το Κεφάλαιο», τ. 1ος, σελ. 277 – 279 και 282 – 283).
Βλέπε επίσης:
Έργα των Μαρξ και Ένγκελς στο Διαδίκτυο
Μαρξισμός και Φιλοσοφία
Μαρξισμός και Ιστορία
Πολιτική οικονομία
Από: ΕROTODOTOS